Sáng hôm đó, tôi đã chuẩn bị rất kỹ. Danh mục câu hỏi để bóc tách tài sản chung – riêng. Phương án quyền nuôi con. Kịch bản thủ tục, thậm chí cả việc mời công chứng viên và thừa phát lại để “giải quyết dứt điểm trong một buổi” như mong muốn của người chồng đang sống ở New Zealand. Mọi thứ đều sẵn sàng cho một ca tư vấn ly hôn đơn phương: nhanh, gọn, chính xác.
Rồi họ bước vào. Người vợ bế đứa con trai út mới ba tuổi. Cậu bé ngủ thiếp trên tay mẹ, khuôn mặt bình yên đến mức làm chậm lại mọi con chữ vừa chạy xối xả trong đầu tôi. Tôi rót cà phê, mời họ ngồi, và bỗng nhận ra: hôm nay, có lẽ mình không nên bắt đầu bằng “quyền” và “nghĩa vụ”.
Tôi không nói về tỷ lệ chia tài sản, không vẽ ra các phương án tranh chấp nuôi con. Thay vào đó, tôi bắt đầu bằng những điều tưởng chừng rất xa lạ với một buổi tư vấn pháp lý: tôi nói về sự thiếu thốn của những đứa trẻ khi phải lớn lên giữa hai ngả đường. Tôi nói về nỗi đau của người ở lại, khi một cuộc hôn nhân hơn một thập kỷ bị đặt xuống bàn như một giao dịch pháp lý phải tất toán. Tôi nói về sự thấu hiểu – thứ duy nhất, nếu còn, mới đủ sức san bằng những lỗi lầm.
Họ im lặng. Nghe, đôi lúc rưng rưng. Chúng tôi vẫn trao đổi về quyền lợi, về lựa chọn pháp lý – nhưng không vội vã, không “hoàn tất trong một buổi”. Không có bất kỳ văn bản nào được ký ngày hôm đó. Nhưng cũng không có một tiếng gắt gỏng hay tổn thương nào bùng lên. Họ ra về trong yên lặng, mang theo những điều chưa nói hết, nhưng cũng chưa dứt khoát.
Một tuần sau, người chồng quay lại. Anh mang theo một gói cà phê pha sẵn, đặt lên bàn như một món quà nhỏ. Anh nói khẽ, không quá nhiều lời: “Sau buổi gặp, chúng tôi quyết định cho nhau thêm một cơ hội. Cuối tuần này, cả nhà sẽ cùng ba đứa nhỏ bay về New Zealand.” Tôi đứng bên cửa sổ nhìn gương mặt anh như nở nụ cười, tôi cũng nhìn thấy những tia nắng xuyên qua tán lá. Bất giác, tôi nghĩ đến nghề.
Điều gì sẽ xảy ra nếu sáng hôm đó tôi tư vấn ly hôn đúng như kế hoạch? Có thể tôi sẽ có thêm một hồ sơ hoàn chỉnh, một vụ việc “xử lý gọn gàng”. Nhưng cũng có thể, ba đứa trẻ sẽ lớn lên với ký ức về một ngày bố mẹ ký vào những tờ giấy làm thay đổi cả tuổi thơ của chúng. Luật sư thường được biết đến như người cứng rắn trong các cuộc mặc cả pháp lý, người “tối ưu hóa” quyền lợi, người đưa ra phương án an toàn nhất cho thân chủ khi mọi thứ đã đổ vỡ. Nhưng đôi khi, hành động đúng đắn nhất lại là lựa chọn không làm điều mình hoàn toàn có thể làm: không thúc ép, không biến nỗi đau thành một quy trình thủ tục, không biến sự đổ vỡ thành dịp để thể hiện sự sắc sảo nghề nghiệp. Không phải vì chúng ta mềm yếu, mà bởi vì nghề luật – nhất là ở những vụ hôn nhân – không chỉ là nghề của văn bản, mà còn là nghề của lòng người.
Chúng ta – những người hành nghề biện hộ – thường sống trong thế giới của lập luận, của điều khoản, của án lệ và thẩm quyền. Nhưng ở bên kia những điều đó là đời sống. Là những đứa trẻ cần vòng tay đủ trọn. Là một người phụ nữ hoặc người đàn ông ngủ lại với khoảng trống bên cạnh. Là một gia đình cần thêm một cơ hội, dù mong manh. Tôi hiểu, không phải vụ việc nào cũng có thể cứu vãn. Có những cuộc hôn nhân mà việc dứt ra là điều cần thiết để bảo vệ phẩm giá, sự an toàn và tương lai. Nhưng cũng có những khoảnh khắc – như sáng hôm ấy – người luật sư đứng trước một lằn ranh giữa việc “làm đúng chuyên môn” và “làm điều đúng với con người trước mặt mình”. Và lựa chọn đó, đôi khi, chính là bản lĩnh.
Câu chuyện ấy khiến tôi chiêm nghiệm nhiều hơn về nghề. Rằng luật sư không chỉ là người giải quyết vấn đề pháp lý, mà là người giúp người khác đối diện với chính mình. Pháp luật có thể giúp phân định đúng – sai, nhưng chỉ khi chạm vào phần người, ta mới biết họ thực sự muốn gì. Và nếu có thể, hãy để buổi tư vấn bắt đầu từ câu hỏi: “Liệu còn gì có thể giữ lại?” Tôi cũng nhận ra, bản lĩnh của luật sư không nằm ở chỗ vận dụng luật thật sắc, mà ở chỗ biết dừng lại đúng lúc. Dừng để nhìn thấy phần người, phần cảm xúc, phần chưa tan vỡ. Điều đó không dễ, vì nó buộc ta vượt qua cái tôi nghề nghiệp – thứ luôn thúc đẩy ta chốt hồ sơ, phân định đúng sai, giải quyết nhanh gọn. Nhưng nếu chúng ta tin rằng nghề này gắn với công lý, thì cũng nên nhớ: công lý không phải lúc nào cũng nằm trên bàn hội thẩm. Có một phiên bản công lý rất đời thường – là giữ lại điều gì đó tốt đẹp, nếu còn giữ được.
Và đôi khi, mọi điều bắt đầu từ một gói cà phê – được đặt xuống như một lời cảm ơn thầm lặng, về cuộc hôn nhân bên bờ vực đổ vỡ.
Chúng ta sẽ đi qua nhiều vụ việc, nhiều hồ sơ, nhiều bản án. Nhưng có lẽ, những điều ta nhớ mãi lại là những lần không có bản án nào được tuyên. Là một gia đình quay về bên nhau. Là những đứa trẻ vẫn được lớn lên cùng cả bố và mẹ. Là những sáng bình yên – nơi người luật sư không làm đúng như kế hoạch, nhưng đã làm đúng với trái tim mình.
_
Luật sư Lưu Tiến Dũng
Chánh Văn phòng Hãng luật La Défense
XEM THÊM
Ký ức về thành phố Hoa phượng đỏ – mùa thu giữa chiến hào Thủy Nguyên
Khi những nỗi lo tìm bến đỗ mới – nghề Luật sư và gánh nặng sau cuộc gọi lúc nửa đêm
Gió heo may và khói súng thương trường – Hà Nội những ngày thu tháng Tám
Giữ lửa trước phiên tòa – Thách thức của sức bền, bản lĩnh và niềm tin công lý
Những cánh buồm không gió và thanh xuân của luật sư
(TPVN) - Tôi mong rằng, những ai đã từng bước vào cánh cửa này, dù ở lại hay rời đi, cũng sẽ mang theo trong mình một ngọn lửa — để soi sáng con đường họ chọn, và để mỗi khi nhớ lại, có thể mỉm cười mà nói: “Tôi chưa khi nào lãng phí Thanh xuân.”
.jpg)
