Từ “Bình Minh” đến “Bình Minh Việt” – Giới hạn của bảo hộ nhãn hiệu và cạnh tranh công bằng

Trong không gian pháp lý hiện đại, nơi mà luật sở hữu trí tuệ đóng vai trò là chiếc cầu nối giữa bảo hộ sáng tạo và thúc đẩy cạnh tranh, việc xác định ranh giới giữa "bảo vệ" và "độc quyền" chưa bao giờ là dễ dàng. Vụ tranh chấp thương hiệu giữa Công ty CP Nhựa Bình Minh và Công ty CP Nhựa Bình Minh Việt là một minh họa điển hình cho câu hỏi: Một doanh nghiệp có thể bảo vệ tên gọi của mình đến đâu? Và đến khi nào sự bảo vệ ấy bắt đầu can thiệp bất hợp pháp vào quyền kinh doanh của người khác?

Dưới góc nhìn pháp lý, vụ việc cần được phân tích không chỉ ở cấp độ ngôn từ – mà ở cấp độ nguyên tắc: nguyên tắc pháp quyền, nguyên tắc tự do kinh doanh, và nguyên tắc cân bằng lợi ích giữa chủ thể mạnh và chủ thể yếu trong thị trường.

Pháp luật Việt Nam quy định rõ rằng quyền đối với nhãn hiệu được xác lập thông qua thủ tục đăng ký và chỉ được bảo hộ trong phạm vi cụ thể của dấu hiệu đã đăng ký. Theo Điều 72 và 74 Luật SHTT 2005 (sửa đổi 2022), nhãn hiệu được bảo hộ khi có khả năng phân biệt với các chủ thể khác; những dấu hiệu phổ biến, mô tả hoặc không có yếu tố độc đáo sẽ không đủ điều kiện để được bảo hộ rộng rãi. "Bình Minh" là một cụm từ phổ thông, mang ý nghĩa gợi hình và cảm xúc, thường dùng trong đời sống và trong thương mại. Việc đăng ký “Bình Minh” làm nhãn hiệu là hợp pháp, nhưng không thể vì vậy mà phủ nhận quyền sử dụng các biến thể hợp pháp khác như “Bình Minh Việt” – vốn mang theo yếu tố phân biệt rõ ràng.

Thực tiễn quốc tế cho thấy: Trong vụ án Sunlight v. Sunlight Fresh (UK IPO, 2004)[1], Văn phòng Sở hữu trí tuệ Anh cho rằng dù có sự trùng về yếu tố “Sunlight”, nhưng từ “Fresh” đã tạo nên dấu hiệu tổng thể khác biệt, không gây nhầm lẫn với người tiêu dùng. Tương tự, trong vụ Sabel BV v. Puma AG (C-251/95)[2], Tòa Công lý châu Âu khẳng định rằng sự tương đồng một phần không đủ để cấu thành hành vi xâm phạm nếu dấu hiệu xét về tổng thể khác biệt về thị giác, âm thanh hoặc ý nghĩa khái niệm.

Cần nhấn mạnh rằng đánh giá nhãn hiệu không thể cắt khúc từng thành phần. Điều 11.4 Thông tư 11/2015/TT-BKHCN quy định: việc xem xét yếu tố xâm phạm phải dựa trên việc so sánh tổng thể dấu hiệu sử dụng với tổng thể nhãn hiệu được bảo hộ. Các án lệ từ hệ thống common law như General Motors Corp. v. Keystone Automotive Indus. (453 F.3d 351, 6th Cir. 2006)[3] cũng tái khẳng định nguyên tắc này: “Marks must be examined in their entirety to determine likelihood of confusion.” Ngay từ năm 1946, trong vụ Office Cleaning Services v. Westminster Window & General Cleaners Ltd.[4], tòa án Anh đã xác lập rằng việc trùng lặp một phần ngôn ngữ không phải là cơ sở đầy đủ nếu thị trường và tổng thể dấu hiệu thể hiện sự khác biệt.

Trong trường hợp này, “Bình Minh Việt” là một tổ hợp mang tính phân biệt, đi kèm logo “BVM Plastic” có phông chữ, màu sắc và bố cục hoàn toàn khác biệt với Nhựa Bình Minh. Không có dấu hiệu cho thấy sự mô phỏng hay sao chép từ phía bị đơn. Theo luật sư Lưu Tiến Dũng: “Việc một doanh nghiệp sử dụng một phần tên phổ biến, kèm yếu tố phân biệt rõ rệt, không thể bị coi là hành vi xâm phạm nếu không có bằng chứng về sự nhầm lẫn thực tế.”

Quan trọng hơn, tên gọi “Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh Việt” đã được cơ quan đăng ký kinh doanh phê duyệt theo đúng trình tự pháp luật. Điều 33 Hiến pháp 2013 quy định mọi công dân có quyền tự do kinh doanh trong các ngành nghề mà pháp luật không cấm. Khoản 2 Điều 32 Luật Doanh nghiệp 2020 chỉ cấm đặt tên gây nhầm lẫn với doanh nghiệp đã đăng ký trước. Không có bất kỳ căn cứ nào cho thấy tên “Bình Minh Việt” vi phạm quy định này. Trên thực tế, việc bị buộc thay tên, xin lỗi công khai, thậm chí ngừng kinh doanh chỉ vì một phần tên giống nhau là điều không thể chấp nhận trong hệ thống pháp lý bảo vệ sự công bằng và cạnh tranh lành mạnh.

Về mặt chứng cứ, phía nguyên đơn viện dẫn kết luận giám định của Viện Khoa học SHTT. Tuy nhiên, Điều 95 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 khẳng định kết luận giám định là một loại chứng cứ, nhưng Tòa án có quyền tự mình đánh giá. Không có quy định nào buộc Tòa phải tuân thủ tuyệt đối ý kiến của cơ quan giám định. Đây là nguyên tắc quen thuộc trong cả hệ thống dân luật và thông luật. Luật sư Lưu Tiến Dũng bình luận: “Việc xét xử không thể chỉ dựa vào hình thức sở hữu, mà cần soi chiếu vào thực tế thương mại và nguyên tắc bình đẳng giữa các chủ thể kinh doanh.”

Luật Sư – Chặng đường 80 năm giữ Lửa Công Lý, đồng hành Cùng Tư pháp Việt Nam

(TPVN) - Từ mùa thu Cách mạng năm 1945 đến kỷ nguyên hội nhập hôm nay, hành trình 80 năm xây dựng và phát triển của ngành Tư pháp Việt Nam là bức tranh sinh động về khát vọng dựng xây một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa

Người giữ “mạch đập” bình yên của đất Tổ và Chân dung Thiếu tướng Nguyễn Minh Tuấn

(TPVN) - Bình yên không tự nhiên mà có. Nó được kiến tạo bằng luật pháp, bằng một thiết kế tổ chức – vận hành chính xác của lực lượng bảo vệ pháp luật, và bằng những quyết đoán ở vị trí chỉ huy. Ở Phú Thọ – mảnh đất cội nguồn của dân tộc – người đảm nhận vai trò “kiến trúc sư” cho trật tự xã hội hôm nay là Thiếu tướng Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc Công an tỉnh.

Từ gà lôi trắng đến bản án 6 năm tù: Khi công lý cần có một trái tim

(TPVN) - Một người nông dân Nghệ An bị kết án 6 năm tù vì nuôi và bán 13 cá thể gà lôi trắng – loài động vật quý hiếm thuộc nhóm IB. Pháp luật được thiết kế để bảo vệ môi trường và giữ gìn trật tự. Nhưng khi bản án vượt xa khả năng chịu đựng của con người và cộng đồng, chúng ta buộc phải tự hỏi: công lý có đang song hành cùng lòng nhân ái, hay đang xa rời chính mục tiêu giáo dục của nó?
 

Chân dung Tướng Mai Hoàng – hình ảnh người Công an nhân dân trong kỷ nguyên mới

(TPVN) - Trong bộ quân phục chỉnh tề, ánh mắt sắc sảo nhưng giọng nói vẫn trầm ấm, Trung tướng Mai Hoàng – Giám đốc Công an TP.HCM xuất hiện giữa hàng ngũ trinh sát như một thủ lĩnh dạn dày nhưng cũng gần gũi như người thân. Ít ai ngờ rằng, người đứng đầu lực lượng công an thành phố lớn nhất cả nước hôm nay lại từng là “cậu bé chăn bò” vùng quê Hưng Yên năm xưa. Với hành trình từ biên giới Tây Bắc đến đô thị phương Nam, Trung tướng Mai Hoàng không chỉ là biểu tượng về bản lĩnh, trí tuệ, mà còn là hình ảnh sống động về người Công an nhân dân trong kỷ nguyên mới.

 

Nhục hình tại An Giang: Cơ quan điều tra VKS Tối cao và cuộc chiến thầm lặng bên trong hệ thống

(TPVN) - Trong khi công chúng còn bàng hoàng trước thông tin về cái chết đau xót của một phạm nhân do bị áp dụng nhục hình trong trại tạm giam tỉnh An Giang, thì người làm nghề luật không chỉ xót xa vì bi kịch cá nhân, mà còn trăn trở bởi một câu hỏi lớn hơn: Ai sẽ bảo vệ tư pháp, khi chính những người mang sứ mệnh bảo vệ pháp luật lại trở thành đối tượng vi phạm? Trong những tình huống nghiêm trọng như vậy, sự can thiệp điều tra của Cơ quan điều tra thuộc Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao (CQĐT VKSNDTC) không chỉ mang ý nghĩa tố tụng, mà còn là biểu tượng cho sự tồn tại sống động của một nền pháp quyền đúng nghĩa.

 

Khi ngòi bút hóa roi gậy: Trăn trở về đạo đức báo chí từ vụ án Đồng Xuân Thụ

(TPVN) - Trong một nền dân chủ hiện đại, báo chí được ví như “quyền lực thứ tư” – một công cụ giám sát quyền lực, phản biện xã hội và bảo vệ công lý. Nhưng chính vì mang sứ mệnh cao cả đó, báo chí cần gắn chặt với đạo đức nghề nghiệp và tuân thủ pháp luật. Một khi ngòi bút không còn phục vụ cho sự thật mà trở thành công cụ để trục lợi, nó không chỉ phản bội vai trò của mình mà còn làm xói mòn lòng tin vào công lý và sự minh bạch.