(TPVN) - Một doanh nghiệp chỉ thực sự an tâm khi thư bảo lãnh ngân hàng được coi là “tấm khiên pháp lý” bảo vệ giao dịch của họ. Nhưng khi chính ngân hàng – chủ thể phát hành cam kết lại chây ì, né tránh nghĩa vụ, thì khái niệm “bảo lãnh” hoàn toàn vô hiệu?
Khi ngân hàng tự “vô hiệu” cam kết
Trong thương mại hiện đại, thư bảo lãnh ngân hàng được ví như “chứng thư của niềm tin” – cam kết chắc chắn rằng nếu bên được bảo lãnh vi phạm nghĩa vụ, ngân hàng sẽ đứng ra thanh toán thay. Đó là một cam kết vô điều kiện, được luật hóa trong Bộ luật Dân sự 2015 và các Thông tư của Ngân hàng Nhà nước. Thế nhưng, tại Việt Nam, nhiều vụ việc gần đây lại cho thấy thực tế trái ngược: ngân hàng phát hành bảo lãnh nhưng không thực hiện nghĩa vụ khi đến hạn. Đáng chú ý nhất là vụ Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) bị Công ty Cổ phần VN Asphalt khởi kiện ra Tòa án nhân dân Khu vực 1 – Thành phố Hà Nội.Theo hồ sơ, ngày 24/11/2022, TPBank – Chi nhánh Hoàn Kiếm phát hành Thư bảo lãnh thanh toán số BG0105784 với giá trị 3,2 tỷ đồng, đảm bảo nghĩa vụ thanh toán của Công ty TNHH Lan Linh trong hợp đồng mua bán nhựa đường đặc nóng với VN Asphalt. Khi Lan Linh vi phạm nghĩa vụ thanh toán, VN Asphalt gửi đầy đủ hồ sơ yêu cầu TPBank thực hiện bảo lãnh đúng thời hạn, được phía ngân hàng xác nhận đã nhận hồ sơ hợp lệ. Tuy nhiên, TPBank im lặng suốt nhiều ngày. Chỉ đến khi thư bảo lãnh hết hiệu lực, ngân hàng mới ra công văn từ chối thanh toán với lý do “số tiền yêu cầu vượt hạn mức bảo lãnh”.
Theo phân tích của đại diện Hãng luật La Défense – đơn vị bảo vệ quyền lợi cho VN Asphalt – lập luận này hoàn toàn trái quy định pháp luật: “Cần phân biệt phạm vi và điều kiện thực hiện bảo lãnh, việc yêu cầu vượt quá phạm vi chắc chắn không phải là căn cứ để từ chối nghĩa vụ. Khi nhận được hồ sơ hợp lệ, ngân hàng phải có trách nhiệm thanh toán, hạn mức chỉ để giới hạn trần nghĩa vụ, tức 3,2 tỷ đồng.”
Không còn là hiện tượng cá biệt với TPBank
Thực tế cho thấy vụ việc của VN Asphalt không đơn lẻ. Nhiều doanh nghiệp khác cũng từng lâm vào tình huống tương tự với TPBank. Tại Hà Nội, Công ty N&T phản ánh việc TPBank chi nhánh Hà Nội trì hoãn hoàn trả hơn 10,5 tỷ đồng tiền bảo lãnh ứng trước, viện dẫn những lý do mang tính hình thức như “lỗi chính tả trong văn bản” hay “người đại diện chưa có mặt tại chi nhánh”.Tại TP.HCM, Tập đoàn Tân Á Đại Thành – Meyland cho biết họ đã yêu cầu TPBank chi nhánh TP.HCM thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh số tiền 11,5 tỷ đồng, nhưng ngân hàng “nhiều lần né tránh, không phản hồi”. Meyland hiện đang tiến hành thủ tục khởi kiện. Các vụ việc nối tiếp nhau cho thấy đây không còn là sai sót nghiệp vụ cá biệt, mà là một biểu hiện đáng lo ngại của sự buông lỏng kỷ luật pháp lý trong hoạt động bảo lãnh ngân hàng. Một ngân hàng có thể từ chối thanh toán bảo lãnh vì lý do tùy tiện hôm nay, thì ngày mai, mọi thư bảo lãnh khác trên thị trường cũng có thể mất giá trị niềm tin.
Khi “uy tín ngân hàng” không còn là bảo đảm pháp lý
Giá trị của thư bảo lãnh nằm ở hai chữ “uy tín”. Doanh nghiệp chấp nhận chi phí, tin tưởng ngân hàng vì tin rằng nghĩa vụ bảo lãnh là chắc chắn và độc lập với hợp đồng gốc. Thế nhưng, hành vi trì hoãn, né tránh, và viện dẫn các lý do phi pháp lý để thoái thác nghĩa vụ đang khiến “uy tín” trở thành khái niệm hình thức. Theo Luật sư Lưu Tiến Dũng, đại diện La Défense, việc một ngân hàng phát hành thư bảo lãnh rồi tự cho mình quyền không thực hiện nghĩa vụ chính là “phản bội niềm tin pháp lý” của thị trường.Thực tế, sự tùy tiện trong việc thực hiện bảo lãnh không chỉ gây thiệt hại tài chính, mà còn xói mòn niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp, đe dọa tính ổn định của toàn bộ thị trường tín dụng – thương mại.
.jpg)
Pháp luật quy định rõ, nhưng ý thức tuân thủ lại bị xem nhẹ
Theo Thông tư 11/2022/TT-NHNN (nay là 61/2024/TT-NHNN), ngân hàng phát hành bảo lãnh phải thanh toán trong vòng 05 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Trong trường hợp chậm thanh toán, ngân hàng phải chịu lãi chậm trả theo Điều 357 và 468 Bộ luật Dân sự 2015, hiện tương đương 10%/năm.Tại vụ VN Asphalt, TPBank đã chậm thanh toán tới 822 ngày, gây thiệt hại đáng kể cho bên nhận bảo lãnh. Nhưng hơn cả thiệt hại vật chất, đó là sự tổn thương về niềm tin – niềm tin vào pháp luật, vào cam kết của các tổ chức tài chính vốn được xem là biểu tượng của sự chuẩn mực và minh bạch.
Xiết chặt trách nhiệm trong phát hành bảo lãnh
Trước hành vi vi phạm này, Hãng luật La Défense đã chính thức nhận ủy quyền từ Công ty Cổ phần VN Asphalt để khởi kiện Ngân hàng TMCP Tiên Phong ra tòa án có thẩm quyền. Theo đại diện La Défense, đây không chỉ là vụ tranh chấp dân sự đơn thuần, mà là vụ việc có ý nghĩa cảnh tỉnh toàn hệ thống về trách nhiệm tuân thủ pháp luật trong hoạt động bảo lãnh ngân hàng.Với kinh nghiệm xử lý nhiều vụ án lớn về tranh chấp bảo lãnh, hợp đồng tín dụng và nghĩa vụ ngân hàng, La Défense xác định mục tiêu của mình là khôi phục tính nghiêm minh của pháp luật trong giao dịch tài chính, qua đó góp phần tạo dựng một môi trường thương mại công bằng, minh bạch và đáng tin cậy.
Cần chế tài đủ mạnh để bảo vệ trật tự thương mại
Luật sư Lưu Tiến Dũng cũng cho rằng, việc ngân hàng chây ì thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh là hành vi xâm phạm nghiêm trọng trật tự thương mại, cần được xử lý không chỉ ở cấp tòa án mà còn ở cấp thanh tra – giám sát ngân hàng. Hệ thống pháp luật Việt Nam đã có đủ cơ sở để buộc ngân hàng chịu trách nhiệm dân sự, hành chính, thậm chí hình sự nếu có dấu hiệu gian dối. Vấn đề còn lại là ý chí thực thi.Nếu các vụ việc như VN Asphalt – TPBank không được xử lý dứt điểm, thì “thư bảo lãnh ngân hàng” sẽ mất chức năng vốn có, và mọi doanh nghiệp tham gia giao dịch sẽ phải đối diện với rủi ro pháp lý không thể dự đoán.
Niềm tin là nền tảng của thương mại
Bảo lãnh ngân hàng là biểu tượng của niềm tin. Nhưng niềm tin đó không thể tồn tại nếu những người cầm bút ký cam kết lại xem nhẹ trách nhiệm của mình. Một khi ngân hàng – nơi được trao quyền tạo lập tín dụng – không giữ chữ tín, thì mọi cơ chế bảo đảm khác cũng chỉ còn là hình thức.Trong bối cảnh ấy, vai trò của công lý trở nên cần thiết hơn bao giờ hết – để nhắc lại rằng trong mọi giao dịch, pháp luật là giới hạn cuối cùng, và không ai được phép vượt qua nó. Vụ kiện của VN Asphalt có thể chỉ là một vụ án dân sự, nhưng ý nghĩa của nó vượt xa một tranh chấp tài chính. Nó là lời nhắc mạnh mẽ với các tổ chức tín dụng, rằng: “Uy tín không nằm trong khẩu hiệu, mà thể hiện ở việc tôn trọng cam kết pháp lý của chính mình.”
_
Tư pháp Việt Nam
XEM THÊM
Khi uy tín nhà thầu bị sử dụng như công cụ cạnh tranh – Câu chuyện từ một Bệnh viện tại TP.HCM
(TPVN) - Hợp đồng thương mại trong lĩnh vực y tế, trị giá hơn 7,6 tỷ đồng, giữa Công ty TNHH TMKT TPC và một Bệnh viện lớn tại TP.HCM đã trở thành tâm điểm của tranh cãi pháp lý khi thông tin “vi phạm hợp đồng” có thể bị công khai trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, dù việc thực hiện hợp đồng chưa từng bắt đầu. Từ một bất đồng kỹ thuật nội bộ, sự việc đã gợi lên nhiều câu hỏi về tính minh bạch, giới hạn quyền lực và sự công bằng trong môi trường đấu thầu công hiện nay.
.jpg)
Luật Sư – Chặng đường 80 năm giữ Lửa Công Lý, đồng hành Cùng Tư pháp Việt Nam
(TPVN) - Từ mùa thu Cách mạng năm 1945 đến kỷ nguyên hội nhập hôm nay, hành trình 80 năm xây dựng và phát triển của ngành Tư pháp Việt Nam là bức tranh sinh động về khát vọng dựng xây một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
Người giữ “mạch đập” bình yên của đất Tổ và Chân dung Thiếu tướng Nguyễn Minh Tuấn
(TPVN) - Bình yên không tự nhiên mà có. Nó được kiến tạo bằng luật pháp, bằng một thiết kế tổ chức – vận hành chính xác của lực lượng bảo vệ pháp luật, và bằng những quyết đoán ở vị trí chỉ huy. Ở Phú Thọ – mảnh đất cội nguồn của dân tộc – người đảm nhận vai trò “kiến trúc sư” cho trật tự xã hội hôm nay là Thiếu tướng Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc Công an tỉnh.
Từ gà lôi trắng đến bản án 6 năm tù: Khi công lý cần có một trái tim
(TPVN) - Một người nông dân Nghệ An bị kết án 6 năm tù vì nuôi và bán 13 cá thể gà lôi trắng – loài động vật quý hiếm thuộc nhóm IB. Pháp luật được thiết kế để bảo vệ môi trường và giữ gìn trật tự. Nhưng khi bản án vượt xa khả năng chịu đựng của con người và cộng đồng, chúng ta buộc phải tự hỏi: công lý có đang song hành cùng lòng nhân ái, hay đang xa rời chính mục tiêu giáo dục của nó?
Từ “Bình Minh” đến “Bình Minh Việt” – Giới hạn của bảo hộ nhãn hiệu và cạnh tranh công bằng
(LS.LTD) - Việc xác định ranh giới giữa "bảo vệ" và "độc quyền" chưa bao giờ là dễ dàng. Vụ tranh chấp thương hiệu giữa Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh và Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh Việt là một minh họa điển hình.
Chân dung Tướng Mai Hoàng – hình ảnh người Công an nhân dân trong kỷ nguyên mới
(TPVN) - Trong bộ quân phục chỉnh tề, ánh mắt sắc sảo nhưng giọng nói vẫn trầm ấm, Trung tướng Mai Hoàng – Giám đốc Công an TP.HCM xuất hiện giữa hàng ngũ trinh sát như một thủ lĩnh dạn dày nhưng cũng gần gũi như người thân. Ít ai ngờ rằng, người đứng đầu lực lượng công an thành phố lớn nhất cả nước hôm nay lại từng là “cậu bé chăn bò” vùng quê Hưng Yên năm xưa. Với hành trình từ biên giới Tây Bắc đến đô thị phương Nam, Trung tướng Mai Hoàng không chỉ là biểu tượng về bản lĩnh, trí tuệ, mà còn là hình ảnh sống động về người Công an nhân dân trong kỷ nguyên mới.
