Phân cấp Giám đốc thẩm tới Tòa án nhân dân cấp tỉnh – Cải cách hay nguy cơ phân tán công lý?

Cơ sở pháp lý và phạm vi phân quyền

• Xét xử phúc thẩm đối với các bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực (cấp huyện, cấp khu vực).
• Xem xét giám đốc thẩm, tái thẩm đối với các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực nếu có kháng nghị từ Viện trưởng VKSND cấp tỉnh hoặc Chánh án TAND cấp tỉnh.
• Trong khi đó, TAND Tối cao vẫn giữ thẩm quyền giám đốc thẩm với các bản án, quyết định do TAND cấp tỉnh tuyên án sơ hoặc phúc thẩm.

Những tín hiệu tích cực của cải cách

Vấn đề mấu chốt: độc lập xét xử và xung đột vai trò

Tính độc lập của Hội đồng giám đốc thẩm địa phương liệu có đảm bảo?

5. Cần thiết lập cơ chế kiểm soát và hậu kiểm chặt chẽ

• Phân lập tổ chức độc lập của Hội đồng giám đốc thẩm với bộ máy xét xử phúc thẩm tại tỉnh.
• Cấm thẩm phán từng tham gia xét xử vụ án tại phúc thẩm tham gia Hội đồng giám đốc thẩm cùng vụ đó.
• Thiết lập cơ chế hậu kiểm từ TAND Tối cao với các bản án giám đốc thẩm cấp tỉnh, đặc biệt những vụ có dấu hiệu bất thường, trái pháp luật hoặc bị dư luận phản ứng.
• Tăng cường vai trò của Viện kiểm sát trong giám sát quá trình kháng nghị giám đốc thẩm tại địa phương.

Góc nhìn từ cải cách tư pháp và quyền tiếp cận công lý

Cải cách là cần thiết – nhưng kiểm soát phải đồng hành

Tài liệu tham khảo:

1. Luật số 85/2025/QH15, sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật tố tụng, thông qua ngày 26/6/2025.
2. Thuvienphapluat.vn, “Chính thức TAND cấp tỉnh có thẩm quyền giám đốc thẩm từ 1/7/2025”, truy cập 25/7/2025.
3. Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương.
4. Báo Thanh Niên, “Viện trưởng VKSND tối cao: Cấp tỉnh giám đốc thẩm án của mình sẽ không khách quan”, đăng ngày 25/5/2025.
5. Tạp chí Tòa án, “Bổ sung thẩm quyền TAND khu vực và TAND cấp tỉnh từ 1/7/2025”, truy cập 20/7/2025.

Cải cách toàn diện VKS nhân dân theo Luật số 82/2025/QH15 và mô hình tố tụng mới

(TPVN) - Luật số 82/2025/QH15 chính thức có hiệu lực, mở ra một chương mới trong thiết kế thể chế tố tụng. Viện kiểm sát nhân dân – từ vị trí kiểm soát pháp luật – được tái định hình thành một trục quyền lực trung tâm trong hệ thống công lý: gọn hơn, mạnh hơn, và chủ động hơn. Đây không chỉ là cải tổ bộ máy, mà là sự định vị lại vai trò chiến lược của cơ quan công tố trong tiến trình kiến tạo một nền tư pháp hiện đại và liêm chính.
 

Tòa án điện tử – Đột phá công nghệ trong cải cách tư pháp, bài học từ thành phố Hồ Chí Minh

(LS.LTD) - Hành nghề tranh tụng, tôi từng chứng kiến không biết bao lần một phiên tòa bị hoãn chỉ vì thư triệu tập bị thất lạc, hồ sơ bị “kẹt” giữa các phòng, hay một nhân chứng không thể bay từ miền Trung vào TP.HCM đúng hẹn. Tư pháp là trụ cột của Nhà nước pháp quyền, nhưng quá trình tiếp cận công lý lại không ít lần khiến người dân nản lòng bởi thủ tục lạc hậu, thiếu minh bạch và chi phí vô hình quá lớn. Trong bối cảnh đó, sự ra đời và mở rộng của Tòa án điện tử tại Việt Nam, đặc biệt ở TP.HCM, không chỉ là một tiến bộ kỹ thuật, mà là một đột phá chiến lược – làm thay đổi căn bản cách thức mà người dân, doanh nghiệp và Nhà nước tương tác với hệ thống tư pháp. Công lý, giờ đây, đã gần hơn bao giờ hết – chỉ cách một cú nhấp chuột.

Thẩm phán – từ công chức thành người kiến tạo công lý: Đổi mới quan trọng của Tư pháp Việt Nam

(TPVN) - Cải cách tư pháp không thể chỉ dừng ở những điều chỉnh thủ tục hay đổi mới công nghệ – mà cốt lõi nằm ở con người thực thi pháp luật. Trong đó, thẩm phán – với quyền năng “nhân danh nước Cộng hòa XHCN Việt Nam” để xét xử – chính là linh hồn của công lý. Thế nhưng, nếu thẩm phán vẫn bị ràng buộc bởi cơ chế bổ nhiệm thiếu độc lập, tiêu chí đánh giá hành chính và quy trình tuyển chọn thiếu sàng lọc, thì công lý dù có tiến gần đến người dân, vẫn có thể bị treo lơ lửng ngoài hành lang Toà án.

Phân cấp thẩm quyền điều tra: Khi công an xã có quyền khởi tố – bước ngoặt cải cách hay thách thức pháp lý?

(TPVN) - Từ ngày 01/7/2025, Trưởng và Phó Trưởng Công an cấp xã (là điều tra viên trung cấp hoặc cao cấp) được phép thực hiện hoạt động khởi tố và điều tra hình sự trong một số vụ án cụ thể theo ủy quyền của cấp tỉnh. Đây là lần đầu tiên hệ thống pháp luật tố tụng Việt Nam ghi nhận chính thức thẩm quyền điều tra ở cấp xã – mở ra một bước ngoặt cải cách chưa từng có trong lịch sử tư pháp nước nhà. Nhưng đồng thời, cũng đặt ra những câu hỏi pháp lý gai góc về kiểm soát quyền lực, năng lực nghiệp vụ và ranh giới giữa phân quyền – phân cấp – phân trách nhiệm.

Bước chuyển của tư pháp hình sự: Đổi mới để phục vụ công lý và quyền con người

(TPVN) - Ngày 01/7/2025 đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình cải cách tư pháp hình sự ở Việt Nam: Bộ luật Tố tụng Hình sự sửa đổi chính thức có hiệu lực, mang theo làn gió đổi mới từ lập pháp đến thực tiễn. Không chỉ nhằm hoàn thiện thủ tục, bộ luật mới còn thể hiện khát vọng về một nền tư pháp nhân văn, hiện đại và minh bạch – nơi quyền con người được đặt ở trung tâm, công nghệ trở thành công cụ và trách nhiệm cá nhân là nguyên tắc cốt lõi.

Ngành Công an trong kỷ nguyên mới – Kiến trúc sư trật tự, an ninh quốc gia

(TPVN) - Từ ngày 1/7/2025, cùng với quá trình sắp xếp chính quyền địa phương hai cấp, tổ chức bộ máy Công an nhân dân Việt Nam chính thức vận hành theo mô hình tinh gọn mới. Đây không chỉ là một bước cải cách kỹ thuật hành chính, mà là biểu tượng cho tầm vóc tư duy thiết chế của quốc gia. Với góc nhìn của một quan sát viên chính trị, những đột phá này đặt nền móng cho kỷ nguyên quản trị hiện đại, hiệu lực – nơi ngành Công an tiếp tục đóng vai trò trụ cột trong kiến tạo trật tự, bảo vệ an ninh quốc gia và thúc đẩy Nhà nước pháp quyền.